თბილისის კლასიკური გიმნაზია (სესილი სალაყაია)

1801 წლიდან ქართული  საგანმანათლებლო საქმის გამაგძელებელი გახდა კეთილშობილთა სასწავლებელი.1802 წელს გახსნეს ვაჟთა ორკლასიანი სასწავლებელი სადაც სწავლა მხოლოდ რუსულად შეიძლებოდა. რუსული ენა უცხო და მიუღებელი აღმოჩნდა ქართული საზოგადოებისთვის ,ამიტომ სკოლამ არსებობა შეწვიტა.1804 წლიდან ის პავლე ციციანოვის ინიციატივით აღადგინეს და ”კეთილშობილთა სასწალებელი”  უწოდეს.

კეთილშობილთა  სასწავლებელი 26 წელი საქართველოში  ერთადერთი საერო სკოლა იყო. სასწავლებლის პირველ დირექტორად დაინიშნა  ალექსი ბეტრიაშვილი.მან ციციანოვის დახმარებით სწავლის დონე აამაღლა. ალექსანდრე ტომაროვს უნდოდა საწავლებლის სამხედრო საკოლად გადაგცევა. რის გამოც ალექსი პეტრიაშვილმა უარი თქვა დირექტორობაზე.მის შემდეგ სკოლა კარგავდა ძნელად მოპოვებულ სახელს და ეცემოდა  დისციპლინა.დახურვის პირას მისული სასწავლებელი იხსნა აახალმა დირექტორმა –თევდორე ბუკრიბსკიმ.ტორმასოვის გეგმა არ განხორციელდა მაგრამ საგნებს დაემატა სამხედრო დისციპლინა.სასწავლებელში საგნებს ჯერ ქართულად უტარებბდნენ ხოლო შემდეგ იმავეს რუსულად.  

XIX  საუკუნის 30–იანი წლებიდან გიმნაზიაში ქართული ენის შეზღუდვა  დაიწო. 1823 წლიდან  ის ექვსკლასიანი გახდა  და  გიმნაზიის როლს ასრულებდა.     საწავლებელში მოსწავლეებს იღებდნენ გამოცდებით  ხოლო კლასიდან კლასში გადასასვლელად  ტარდებოდა  ღია წერითი გამოცდები. წლის ბოლოს იმართებოდა საჯარო აქტები ამას ესწრებოდნენ  მაღალი რანგის პირები. კეთილშობილთა სასწავლებელი გიმნაზიად გადაკეთდა 1830 წელს.  კეთილშობილთა სასწავლებლის გიმნაზიად კადაკეთებაში დიდი წვლილი მიუძღვით ერობნულობისათვის მებრძოლ– სოლომონ  დოდოაშვილს და დიმტრი ყიფიანს.  1825–1831 წლებში მიმდინარეობდა გიმნაზიის შენობის მშენებლობა.ვაჟთა პირველი მატერიალური ბაზა ორჯერ აღემატებოდა სხვა სასწავლებლის ბაზას. გამოირჩეოდა გიმნაზიის  ბიბლიოთეკა ის ყოველთვის  დირქტორთა განსაკუთრებული ზრუნვის საგანი იყო.  გიმნაზიაში შექმნილი იყო მოსწავლეთა სწავლისა და დასვენებისთვის საჭირო პირობები. დილაობით მეცადინეობის  დაწყებამდე მოსწავლეები ისმენდნენ  ისმენდნენ  ლოცვებს.  სასწავლებლის დირექცია  ზრუნავდა სკოლის ობოლი ბავშვებისთვის. 1830 წელს  გიმნაზიის ხელმოკლე ოჯახის მოსწავეებოსთვის გაიხსნა  პანსიონი სადაც ცხოვრობდა და საუკეთესო პასიონერთა რიცხვში  ირიცხებოდა  ნიკოლოზ ბარათაშვილი.  პირველ  გიმნაზიაში მაღალი იყო აკადემიური მაჩვენებელი.  გიმნაზიის კურსდამთავრებულებიდან ,რომლებიც უმააღლესში  გამოცდებს აბარებდნენ  XIXს.  90–იან წლებში, თითქმის ყველა ჩაირიცხა.    თბილისის გიმნაზიაში იყო საქართველოში პირველი მეტეროლოგიური ობსერვატორია.  1905 წელს გიმნაზიოის დირექტორად დაინიშნა ივანე ნგამყრელიძე. ის დიდი ატორიტეტით სარგებლობდა.  1905 წლის 22 ოქტომბერი გიისთვის ტრაგიკული დღე იყო.  ჯარისკაცებმა ჩახოცეს მოსწავლეები  და გაძარცვეს შენობა. ისევ იმ დღეს მათ  განიზრახეს შენობის აფეთქება. 1924 წელს ბოლშევიკურმა მთავრობამ  მას საცდელ–საჩვენებელი სკოლა უწოდა. ჯაჯუ  ჯორჯიკიას დირექტორობის დროს მოსწავლეთა თვითმართვლობა შეიქმნა.  გიმნაზიაში ჩამოყალიბდა  პირველი სპორტული  საზოგადოება  ”შევარდენი”  და სკოლის ბაზაზე ჩამოყალიბდა საბჭოთა კავშირში  სპორტული სკოლა. ნიკოლოზ კავკავაძის დირექტორობის პერიოდი  წარმატებული იყო .  ლიანა შეწირულის დროს  XX ს. 70–იან წლებში  შეიქმნა  ჰუმანიტარული საბუნებისმეტყველო ფიზიკა. 1977 წ. სკოლაში დაარსდა სასწავლო–სამეცნიერო :მცირე აკადემია” ”გიმნაოსი”. აქ  ტარდებოდა ლექცია–საუბრები, გაკვეთილები.   ყოველწლიურად საზღვარგარეთიდან ჩამოდიოდა ქვეყნის წარმომადგენლები. დაინტერესებას იწვევდა  სკოლის უნიკალური მუზეუმი, სადაც  ინახებოდა სასწავლებლი საუკუნოვანი ისტორიის ამსახველი ექსპონატები.  XXს 90–იან წლებში  ბრძოლების  დროს დაიწვა შენობ . აშენდა ახალი შენობა, რომმელიც 1995 წ. 1 სექტემბერს საზეიმოდ გაიხსნა. აღადგინე ბიბლიოთეკა, განახლდა მუზეუმი< სასწავლებელში არის  ივერიის  ღვთისმშობლის  სახელობის ეკლესია. 1994 წლიდან თბილისის  კლასიკური გიმნაზია განათლების, მეცნიერებისა და კულტურის დარგში იუნესკოს ასოცირებული წევრი გახდა.

.